Evidence-based medicine και επίπεδα τεκμηρίωσης

Η βασισμένη-στην-τεκμηρίωση ιατρική (evidence-based medicine) είναι μία προσέγγιση στην ιατρική πρακτική που αποσκοπεί στην βελτιστοποίηση της λήψης αποφάσεων, δίνοντας έμφαση στη χρήση της τεκμηρίωσης από καλά σχεδιασμένες και καλά διεξαγόμενες μελέτες. Αν και όλη η ιατρική είναι βασισμένη στην επιστήμη και έχει κάποιο βαθμό εμπειρικής υποστήριξης, η βασισμένη στην τεκμηρίωση ιατρική πηγαίνει ακόμα παραπέρα, ταξινομώντας την τεκμηρίωση βάσει της επιστημολογικής της ισχύος και απαιτώντας να θεωρείται ότι μόνο οι περισσότερο ισχυροί τύποι μελετών μπορούν να γεννήσουν ισχυρές συστάσεις. Οι ασθενέστεροι τύποι μελέτης μπορούν να αποδώσουν μόνο ασθενείς συστάσεις.

Επίπεδα τεκμηρίωσης (Levels of evidence)

Επίπεδο I Συστηματικές Ανασκοπήσεις,
Mετα – Αναλύσεις
(Systematic Reviews, Meta-Analyses)

Επίπεδο II Τυχαιοποιημένες Ελεγχόμενες
Διπλές Τυφλές Μελέτες
(Randomized Controlled Double Blind Studies)

Επίπεδο III Μελέτες Κοόρτης (Cohort Studies)

Επίπεδο IV Μελέτες Ασθενών - Μαρτύρων (Case Control Studies)

Επίπεδο V Σειρά Περιπτώσεων (Case Series)

Επίπεδο VI Αναφορά Περίπτωσης (Case Report)

Επίπεδο VII Iδέες, Γνώμες, Άρθρα Εκδότη (Ideas, Opinions, Editorials)

Επίπεδο VIII Μελέτες σε πειραματόζωα (Animal Research)

Επίπεδο IX Μελέτες στο εργαστήριο (In vitro research)

Έτσι, τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει μία διεθνής ταξινόμηση των επιστημονικών μελετών ξεκινώντας από αυτές με την μικρότερη ισχύ και πηγαίνοντας στην κορυφή της πυραμίδας που αναπαριστά τις συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις πολλαπλών τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων διπλών τυφλών μελετών. Οι τελευταίες θεωρούνται ότι έχουν τη μέγιστη επιστημονική ισχύ και είναι αυτές που καθορίζουν τη σύσταση των κατευθυντήριων γραμμών σε όλες τις ιατρικές ειδικότητες.

Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τα επίπεδα τεκμηρίωσης (levels of evidence) οι επιστήμονες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτά αποτελούν έναν οδηγό για την ποιότητα των μελετών. Η εν τω βάθει εκτίμησή τους απαιτεί μία κριτική αξιολόγηση της κάθε μεμονωμένης μελέτης. Επίσης, οι τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες δεν είναι πάντα εφικτές και οι μελέτες επιπέδου ΙΙΙ ή και ΙV μπορεί επίσης να έχουνε σημαντική αξία για τον κλινικό γιατρό. Ακόμη, από την καθ’ ημέρα ιατρική πράξη είναι γνωστό ότι η απάντηση σε ένα κλινικό ερώτημα θα πρέπει να βασίζεται σε μία σύνθετη εκτίμηση όλης της τεκμηρίωσης όλων των τύπων και μία μεμονωμένη μελέτη δεν μπορεί να παράγει μία απόλυτη απάντηση.

Πηγή: Wright JG, Swiontkowski MF, Heckman JD. Introducing levels of evidence to the journal. J Bone Joint Surg Am. 2003 Jan;85-A(1):1-3.